Page 19 - 4322765931-tiras-ocak-2018.compressed

Kilisli Muallim Rif’at’ın Gözüyle

Dede Korkut’u Okumak

Doç. Dr. M. Fatih KANTER
Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi

Giriş müstensihi, kitabın sadece “Dedem” kelimesini ha-
Türk kültürü, tarihin derinliklerinden sonsuza rekelemiştir. (Bekki 2016: 16)
uzanan geniş ve engin bir birikime sahiptir. Bu Dresden Nüshası Hakkında:
birikim, şüphesiz Türk insanının binlerce yıllık Dresden Krallık Kütüphanesi’ndeki nüsha –bi-
deneyimlerinin aktarıldığı eserlerle ölümsüzlüğe lim dünyasında bulunduğu kütüphanenin ismiyle
kavuşmuştur. Bu ölümsüz eserlerin en önemlile- anılır- Henricus Orthobius Flischer tarafından bu-
rinden biri de Dede Korkut Hikâyeleridir. Bu hikâ- lunmuş ve Latince tavsif edilerek kayda geçirilmiş-
yelerin Türk kültür tarihindeki önemini Profesör tir. (Sertkaya 2006: 9) Bu nüshayı gerçek manasıy-
Fuad Köprülü “Bütün Türk edebiyatını terazinin bir la bilim âlemine tanıtan ise H. F. von Diez olmuştur.
gözüne, Dede Korkut’u öbür gözüne koysanız yine Diez, 1815 yılında yayımladığı “Denkwürdigkeiten
Dede Korkut ağır basar.” (Ergin 2013: 9) şeklinde von Asien (ikinci cilt, Berlin-Halle)” adlı eserinin 14.
dile getirir. Türklerin yaşamını kesitler halinde ele bölümünü “Tepegöz” boyunun incelenmesine (s.
alan bu eser, destanî nitelikte on iki hikâyeden 399-457) ve Arap harfli metnin dizilerek (s. 436-
oluşur. Kitabın içindeki hikâyeler, Korkut adını ta- 457) verilmesine ayırmıştır. (Sakaoğlu 1998: 973)
şıyan bir Türk ozanına atfedildiği için bu adla anılır. Dresden nüshası nesih tarzı ile yazılmış olup,
(Bekki 2016: 16) Dede Korkut kitabının bir Dresden 153 yapraktır. Kitabın genelinde birkaç istisna dı-
bir de Vatikan olmak üzere iki nüshası bulunmak- şında hareke kullanılmamıştır. Kapak sayfasının
tadır. Dresden nüshasının tam başlığı “Kitab-ı ortasında “Kitâb-ı Dedem Korkud ‘alâ Lisân-ı Tâife-i
Dedem Korkud ‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân (=Oğuz Oğuzân (=Oğuz boyunun/Oğuzların diliyle Dedem
Boyunun/Oğuzların Diliyle Dedem Korkut Kitabı)”- Korkud Kitabı)” ibaresi ve bunun altında stilize
dır. İki kısımdan oluşan bu başlığın ana başlığı “Ki- edilmiş bir yazı, sağ üst köşesinde “târih-i vefât-ı
tab-ı Dedem Korkud”, açıklama yapılan alt başlığı ‘Osman sene 993” kaydı ile kitapla ilişkisi olmayan
ise “‘alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzân” şeklindedir. Vatikan birtakım yazılar vardır. Kitabın ikinci sayfasında da
nüshasının adı ise “Hikâyet-i Oğuz-nâme-i Kazan yine abideyle alakası olmayan birtakım beyitler,
Beg ve Gayrı (=Oğuzname hikâyesi, Kazan Bey ve ilaç tarifleri ile hadisler bulunmaktadır. (Bekki 2015:
diğerleri)’dır. 41)
Türkiye’deki Dede Korkut üzerine yapılan ça- Dresden nüshasının her sayfasında 13 satır
lışmalarda Kilisli Muallim Rifat yayınından itibaren vardır. Birinci sayfa “besmele” ile başladığı için bu
eserin adlandırmasıyla ilgili bazı farklılıklar görülür. sayfadaki satır sayısı 12’ye düşer. Son sayfada ise
Kilisli Muallim Rifat’ın hazırladığı çalışmanın He- 8 satır bulunmaktadır. Metin “hanum hey” ibaresi
inrich Friedrich Von Diez (1751-1817)’in Dresden ile son bulmakta ve hemen altında “temmet” yer
yazmasından kopya edilmesi bu farklılığın temel almaktadır. Sayfalar, tek çizgi ile çerçevelenmiştir.
nedenidir. Tam bir yazma özelliği göstermeyen bu Metnin içerisinde çoğu zaman cümleleri birbirinden
metinde H. F. Von Diez, kitabın ismini mim (m) harfi ayırmak için bazen de rastgele serpiştirilmiş renkli
olmadan “dede” şeklinde kopya eder. Kilisli de kita- dairecikler bulunmaktadır. (Bekki 2015: 41)
bın adını “Kitabı Dede Korkut…” şeklinde vermek Yazmada bazı kelimeler (soylamış/soylar, ay-
1
durumunda kalır. Hâlbuki Dresden yazmasının dur, haberleşdi gibi) , özel adlar (Kara Göne, Delü
17