Page 24 - 4322765931-tiras-ocak-2018.compressed

Kilisli Rif’at Bilge’nin Yazma Eser Temini Alanındaki Himmeti:
“Staatsbibliothek Oğuznâme

Nüshasının Temini”

Yusuf Turan GÜNAYDIN
Türk Tarih Kurumu Uzmanı

Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Mikrofilm YOYAV’daki anma panelinde tanıtmıştık (Bk. Y.
Arşivi’nde bulunan Yazıcızâde Ali’nin Oğuznâme T. Günaydın, “Kilisli Rif’at Bilge’nin Türk Tarih Kurumu İçin
(Bazı yazmalarda “Selçuk-nâme”, “Tevârîh-i Âl-i Selçuk” şeklinde Gerçekleştirdiği İstinsah Çalışmaları”, YOYAV Dergisi, Yıl: XXVI,
de adlandırılmaktadır.) adlı eserinin bir kopyası M0312 Nisan 2017, S. 291, s. 19-21.). Türk Tarih Kurumu’nda
numarasıyla kayıtlıdır. Aslı Staatsbibliothek, 1 bulunan ve geçen aylarda kayda geçirdiğimiz bir
Berlin 30 Reichpietschufer 72/76’da bulunmaktadır. grup yazma eseri de Kilisli Rif’at Bilge tarafından
Eserin bu kütüphaneden getirtilmiş kopyası, 1 istinsah edilmiştir ve bunların toplu bir kataloğu
mikrofilm makarasında 454 poz; 416 vr., [IV] tarafımızdan hazırlanmaktadır. Böylece bu eserler
sayfadan ibarettir ve minyatür de barındırmaktadır. araştırmacıların istifadesine sunulmuş olmaktadır.
Nesih hattıyla yazılmış her sayfada 17 satır vardır Kilisli Rif’at Bilge’nin söz konusu mektubuna
ve metin yer yer çift sütundur. yeniden dönecek olursak onun, öncelikle yukarıda
Yazma eserin başı: “Bism... Aded ü hamd-i nüsha tavsifini yaptığımız bu nüshanın Berlin’den
bî aded ve vüfûr-ı sipâs-ı bî-kıyâs ol Mâlikü’l-Mülk getirtilmesindeki rolü üzerinde durabiliriz. Bu
celle celâluhu ve amme nevâlühû hazretine ki arada belirtelim ki, 1920’lerde yazma eserlerin
ketm-i ademden sahrâ-yı vücûda bunca hezârân nüshalarına erişebilmek şimdiki kadar kolay değildi.
hezâr âdemî be-dîdâr edüp...” Hattâ bu tür başvurular zaman zaman sonuçsuz
Eserin sonu: “Her kim icrâsın ederse vere dahi kalabiliyordu. Fakat mektup bize çok açık
Allah murâdınca murâd. Sâhib-i kitâb güft Mir bir şekilde göstermektedir ki, Kilisli Rif’at Bilge’nin
Muhammed b. Kāsım Paşa b. Gāzî Bey b. Musus talebi üzerine Almanya’dan getirilen bu nüsha,
Bey.” biraz da onun hatırına getirilmiştir. Dolayısıyla onun
Dikkat çekici olduğu için, yazmanın başındaki yazma eserler konusundaki ihtisasına, uluslararası
romen rakamlı dört sayfadan ve muhtevasından bir hürmet gösterildiğinden bahsedebiliriz.
da söz etmek gerekmektedir. Bu sayfalardan Berlin nüshasını mikrofilm kopyası üzerinden
ikisi Almanya nüshasında eksik olan 129 ile 130 inceleyen Kilisli Rif’at, metinle ilgili önemli ayrıntılar
arasındaki varakın Houtsma neşrinden istinsah vermektedir. Nüshayı önce “sekamet” açısından
edilmiş bir kopyasıdır. Ayrıca bir sayfada Kilisli değerlendiren Bilge, eksik ve gediğinin % 3’ü
Rif’at Bilge’nin Alman Enstitüsü Müdürlüğüne geçmediğini tespit etmiştir. Dikkat ettiği bir husus
yazdığı ve nüshayı getirttiklerinden dolayı teşekkür da bu nüshada Türkçeye mahsus bir ses kabul
eden mektubu ile diğer sayfada yazmanın edilen “kâf-ı Türkî” veya başka bir deyişle nazal
İstanbul nüshalarıyla farkını gösteren bir cetvel n [ñ] harfinin bu nüshada kef üzerine üç nokta
bulunmaktadır. Houstma nüshasındaki varakı da konulmak suretiyle gösterildiğidir. Yazma eserlerle
bizzat Kilisli Rif’at istinsah etmiş ve baş tarafa uğraşanlar bilirler ki bu üç noktaların yazılması
eklemiştir. Kilisli Rif’at Bilge, eserin telif tarihi ile bazen, hattâ çoğu zaman ihmal edilir.
ilgili olarak H. 900 tarihini tahmin etmektedir. Kilisli Rif’at Bey, yazma nüshanın telif
Bir ömür boyu yazma eser istinsahı ile tarihiyle ilgili olarak 900 senesini geçmeyeceği
uğraşan Kilisli Rif’at Bilge’nin bu alandaki çabaları öngörüsünde de bulunmuştur ki, eser üzerinde
Türk Tarih Kurumu tarafından değerlendirilmiştir en son çalışan tarihçilerimizden Prof. Dr.
diyebiliriz. TTK için İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın Abdullah Bakır’ın araştırmaları da bu görüşü
tavassutuyla istinsah ettiği eserleri geçen yıl desteklemektedir. Bakır’a göre, Oğuznâme’nin telif

22 23