Page 22 - 4322765931-tiras-ocak-2018.compressed

Kitap yiğitliği, yalnız erlerde değil kızlarda da Tutsak Olup Oğlu Uruz’un Çıkarması Hikâyesinde
arıyor. Kahraman bir kız kendisine, kahraman bir 40 kelime üzerinde; İç Oğuzun Dış Oğuza Asi olup
eş arıyor. Beyrek’in Öldüğü Hikâyesinde 30 kelime üzerinde
İkincisi ahlaktır. Kitabın içinde ahlaka aykırı bir değişiklik yapar.
şey yoktur. Her muaşakayı kitap nikâh ile netice- Toplamda 896 kelime ya da kelime grubunda
lendiriyor. düzeltme ihtiyacı duyan Kilisli Muallim Rifat Bilge,
Üçüncüsü aile muhabbetidir. Kitap bir ailenin titiz bir okuma yaptığını göstermiş olur. Dede Kor-
efradını birbirine bağlıyor. Ve hepsini birbirine kut’un bulunuş hikâyesinde kendi ağzından da nak-
yardıma koşturuyor, kocasına yardıma koşturuyor. lettiği üzere, bu metni belki on beş defa okuyarak
Kocasına bir felaket gelen kadın kılıç kuşanıyor, manzum ve mensur karışık yazıldığının ayrımına
kocasına yardıma koşuyor. Her kadın kocasını varmıştır. Bunun yanında yazıya geçen kişinin gö-
seviyor. Onun yoluna kendisini feda etmek istiyor. zünden kaçan yanlışlıkları fark edecek kadar Türk
87. Sayfadaki Deli Dumrul hikâyesi güzel bir piyes diline hâkim olması ise takdire şayan diğer bir özel-
olur. liğidir. Zira fark ettiği ve düzeltme ihtiyacı duyduğu
yanlışların bir kısmı basit harf hataları olmakla bir-
Dördüncüsü Türkleri evlat yetiştirmeye teşvik likte, bazı kelimler ise metin bağlamına uymayan
ediyor. Çocuğu olmayan bir er yahut bir kadın ço- ve ancak Türk dili ile birlikte Türk kültür tarihine de
cuklu birisi kadar mazhar olamıyor.” (Bilge, 1997: vâkıf bir araştırmacı tarafından çözülecek nitelikte
1-5) güçtür.
Kilisli Muallim Rifat’ın bulunuş ve yayınlanış Örneğin kimi zaman taht sözcüğünün Arap
hikâyesini bu şekilde aktardığı Dede Korkut kitabı harfli yazımında hı harfi yerine ha harfinin kullanımı
üzerindeki çalışmanın önemi ortadadır. Zira Dede gibi sadece nokta yanlışlığını giderirken, kimi za-
Korkut’u defalarca okuduktan sonra manzum ve man da cümlenin gelişinden olumsuz olması geren
mensur kısımların ayrılması gerektiği kanaatine bir eylemi örneğin, Tanrı seni namerde muhtaç ey-
varır ki bu durum, sonraki araştırmacıların işini lesün hanum hey, biçiminde okunuşunu, Tanrı seni
kolaylaştıracaktır. namerde muhtaç eylemesün, şeklinde düzeltir.
Yine bu manzum kısımlarda yer alan soyla- Çalışma hakkında Ömer Faruk Akün’ün tespit-
ma tabiri, Kilisli tarafından tespit edilir ve kullanılır leri şu şekildedir: “Kitab-ı Dede Korkud alâ. Lisân-ı
ki, bu da diğer önemli bir husustur. Zira soylama Tâife-i Oğuzân (İstanbul 1916) Asar-ı İslamiyye
kopuz eşliğinde söylenen manzum parçalar için ve Milliyye Encümeni’nce hazırlanması kendisine
geçerli bir terimdir. Bunu ilk defa soylama olarak havale edilen eserin tek nüshası olarak bilinen
satırları kafiye olacak şekilde dizmiştir. Dresden nüshasından yapılmış kötü ve kusurlu bir
Kilisli Muallim Rifat, Dedem Korkut Kitabı’nın istinsah üzerinden, Türkoloji ve Türk filolojisinin o
Dresden nüshasında kelimeler üzerinde yaptığı zamanki seviyesinin müsaade ettiği nisbette gerek-
değişikliği köşeli parantez ile orijinalinin hemen li tashih ve düzenlemelerle yapılmış metin tesisi-
yanına kaydetmiştir. Bu sayede hem orijinal kelime dir. Türk okuyucusunun eline eseri ilk defa bütün
hem de Kilisli’nin yaptığı değişiklik gösterilmiş olur. olarak veren neşir, hemen çıktığı tarihten itibaren
Kitabın ilk hikâyesi olan Dirse Han Oğlu Boğaç Han beraberinde Türk kültür ve edebiyatında adeta çı-
Hikâyesinde 113 kelime üzerinde değişiklik yapmış ğır açıcı bir tesir getirmiştir. Kilisli’nin bu çalışması,
ve bunu köşeli parantez içerisinde göstermiştir. Sa- eserin Orhan Şaik Gökyay ve özellikle Muharrem
lur Kazanın Evinin Yağmalandığı Boy adlı hikâyede Ergin tarafından yapılan Latin harfli neşirlerine ve
140 kelime üzerinde; Kam Pürenin Oğlu Bamsı tıpkıbasımları ortaya konulana kadar ellerden düş-
Beyrek Boyu’nda 171 kelime üzerinde; Kazan Bey memiş, literatürde yıllarca tek başına bir referans
Oğlu Uruz Beyin Tutsak Olduğu Boy hikâyesinde olmuştur. Kitab-ı Dede Korkud’u bir bütün olarak
114 kelime üzerinde; Duha Koca Oğlu Deli Dumrul ortaya koyup tanıtması, metni çözmedeki gayreti
Hikâyesinde 21 kelime üzerinde; Kanlı Koca Oğlu yönünden ilim âlemi Kilisli Rifat’a çok şey borçlu-
Kanturalı Hikâyesinde 80 kelime üzerinde; Kazılık dur. (E. Rossi. ll Kitab- ı Dede Qorqut”. Racconli
Koca Oğlu Yigenek Hikâyesinde 38 kelime üzerin- epico-cauallereschi det Turci, Vatican 1952, s. 3)
de; Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi Hikâyesinde 57 (Akün 2002:19)
kelime üzerinde; Begil Oğlu Emrenin Hikâyesin- Sonuç
de 47 kelime üzerinde; Uşun Koca Oğlu Segrek Türk kültürünün geniş hazinesi içerisinde geç-
Hikâyesinde 45 kelime üzerinde; Salur Kazanın mişi geleceğe taşımayı kendisine şiar edinen Kilisli

20 21