Page 19 - 4322765931-tiras-ocak-2018.compressed

tamamlamaktadır. Erdemler, insanlar arasında lerin genel adıdır. Ahlâk, hikmet, fazilet sözcükleriy-
sevgiyi, huzuru, kaynaşmayı sağlayarak bireysel le birlikte ya da bunların yerine kullanılmaktadır.
ve toplumsal mutluluğun temelini oluşturmaktadır. Erdem, önce kendine sonra inandıklarına dü-
Mütekaddimîn/önce gelen filozofları, felsefî
olarak görevi şöyle tarif etmektedirler: “Başkaları- rüst olmaktır. Kısaca erdem, başkalarının iyilik ve
nın bize yapmalarını arzu ettiğimizi, bizim de onlara mutluluğunu, kendi kişisel çıkarlarına tercih etmek-
yapmamız; kendimize yapılmasını istemediğimizi, tir. Tek kelime ile erdem, diğerkâmlıktır.
bizim de onlara yapmamamızdır”. Kant erdemi Dipnotlar
anlatırken bu ifadeleri küçük değişikliklerle tek-
rarlamaktadır. Kant’a göre erdem; “Kendimize ya- 1 Akseki, Ahmet Hamdi, Ahlâk İlmi ve İslâm Ahlâkı,
pılmasını istediğimiz şeyleri başkalarına yapmak, Ankara 1979, B.3, s. 19-20, 34-35.
kendimize yapılmasını istemediğimizi başkalarına 2 Akseki, Ahmet Hamdi, Age, s.35.
yapmamaktır”. 3 KK, Âl-i İmran-3/92.
Ahmet Hamdi Akseki’ye göre ödevin kaynağı 4 Türk mütercim ve müfessirlerinin aksine, Muham-
dindir ve tanımı ise şudur: “vazife, dinin yapılmasını med Esed bu ayete şu şekilde mana vermektedir: “(Size
emrettiği hayırdır”. Ya da “dinin emirlerine uymak,
yasaklarından uzaklaşmaktır”. Ödevi dine dayalı gelince ey müminler), kendiniz için özenle ayırdığınız
olarak tanımlamanın, ödev ilkesinin aklî mahiyetin- şeylerden başkaları için harcamadıkça gerçek erdeme
den bir şey kaybettirmez . ulaşmış olamazsınız ve her ne harcarsanız kuşkusuz,
14
Sonuç Allah ondan tamamıyla haberdardır” Muhammed Esed,
Kur’an Mesajı, Meal-Tefsir, Türkçeye Çevirenler Cahit
Beşeriyetin var olduğu günden beri iyi, kötü, Koytak-Ahmet Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul Eylül
erdem ve erdemsizlik mefhumuna dair insanlar 1999/Cemaziyelahir 1420, C.I, s.108.
arasında mutlaka bir değer hükmünün bulunduğu
bilinmektedir. Bu açıdan erdem ve erdemsizlik his- 5 KK. Mâide-5/2.
si, insanlık tarihi kadar eskidir. İnsan, yaratılışından 6 “Herkesin yöneldiği bir yön vardır. Haydi, hep ha-
itibaren, maddenin ötesinde bir takım hakikatler yırlara koşun, yarışın! Nerede olsanız Allah hepinizi bir
olduğunu anlamış, fiiller ve eşya arasındaki iyi ve araya getirir. Şüphesiz, Allah’ın gücü her şeye hakkıyla
kötüyü hep tartışmıştır. yeter” (KK Bakara-2/148).
İnsanın ve hayatın temel amacı mutluluktur. 7 Akseki, A. Hamdi, Age, s. 192-193.
Mutluluğa ulaşmanın ve onun devamlılığını sağ-
lamanın yolu ise erdemli olmaktan geçmektedir. 8 Gazâli, İhyâu Ulümi’d-Din, İstanbul 1975, Terç,
Mutluluk, bilgi ile elde edilen, erdemlerle yaşanan Ahmed Serdaroğlu, C.III, s. 127-128.
bir ahlâkî hayatla mümkündür. Ahlâkî bir temele 9 Akseki, Age, s. 195-196; Gazâli, Age, s.127-128.
dayanmayan mutluluk telakkileri, “buz üzerine yazı 10 Akseki, Age, s.209; Akseki, Ahmet Hamdi, Aske-
yazmak” gibidir. re Din Kitabı, Ankara 1982, B5, s. 225.
Yardımda yarışın erdem olabilmesi için; “çok
sevdiğimiz, kıymetli ve değerli” mallarımızdan, kar- 11 Akseki, Age, s. 197, 208-209; Akseki, Askere Din
şı tarafı incitmeden, ihsan vasfıyla tasadduk etme- Kitabı, s.224-225.
miz; yardımlaşma ve dayanışmanın “iyilik ve takva 12 Akseki, Askere Din Kitabı, s. 224-225; Çağrıcı,
üzerine yapılması”; yarışmanın birey ve toplum Mustafa, “Adalet”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara
yararına “hayrât” kavramı ilkelerine uygun olarak 1988, C.I,s 341-343.
gerçekleştirilmesi lazımdır. 13 Dört temel erdeme ilaveten, 15 erdem kavramı
Erdem vehbî değil kesbîdir; öğretilebilir; iyi hakkında geniş bilgi için; Ahmet Hamdi Akseki’nin kitap-
fiillerin bilinçli bir şekilde tekrar edilmesi ve uygula- larına ilaveten diğer yazılı kaynaklardan da alıntı yapı-
malı eğitimle sürekli desteklenmesi gerekir. larak hazırlanan bilimsel makaleye bakılabilir (Durak,
Erdem sahibi kişinin makamı yükseldikçe Nejdet, “Ahmet Hamdi Akseki’nin Ahlâk Felsefesinde
tevazuu artar, ömrü uzadıkça hizmeti artar, malı Erdem-Mutluluk İlişkisi”, Süleyman Demirel Ünv. İlahiyat
çoğaldıkça cömertliği artar. Fak. Dergisi, Isparta 2014/2, S.33, s.87-114).
Müslümanlık ahlâk, Müslüman ise olgun, er-
demli insan demektir. Erdem; ahlâkça övülen, iyi 14 Akseki, Age, 30-33, 119, 191-192.
olma, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk gibi nitelik-

17